Έφορα Εδάφη

Εδώ και χιλιάδες χρόνια η ελιά και ο καρπός της «ζει» στην περιοχή της Μεσογείου.Το πολύτιμο αυτό δώρο της φύσης είναι μια ζωντανή κληρονομιά, που συνδέεται με πολλούς τομείς της ζωής μας. Το ελαιόλαδο τρέφει, συντηρεί, προστατεύει, τονώνει, θεραπεύει, εμπνέει. Αξίζει λοιπόν να το γνωρίσουμε και να μάθουμε την ανεκτίμητη αξία του για τη διατροφή, την υγεία, τον πολιτισμό μας.Τα υψηλά επίπεδα κατανάλωσης ελαιόλαδου θεωρούνται ξεχωριστό χαρακτηριστικό της παραδοσιακής μεσογειακής διατροφής.

Για αιώνες, το ελαιόλαδο είναι στην Ελλάδα και άλλες μεσογειακές χώρες γνωστό για τις θεραπευτικές και θρεπτικές ιδιότητές του. Η χρήση του ελαιόλαδου επεκτείνεται τώρα πέρα από την περιοχή της Μεσογείου. Δεν έχει προστατευτική επίδραση μόνο κατά του καρκίνου, ειδικά του εντέρου, του ορθού και του μαστού, αλλά μειώνει σημαντικά τη θνησιμότητα από τις καρδιακές παθήσεις, λόγω των υψηλών επιπέδων του σε λιπαρά οξέα και πολυφαινολικες ενώσεις.Οι διαφορετικές χώρες και περιοχές στη λεκάνη της Μεσογείου έχουν τις διατροφικές παραδόσεις τους, αλλά σε όλες τους το ελαιόλαδο καταλαμβάνει μια σημαντική θέση.

Από μια άποψη, το ελαιόλαδο είναι σημαντικό, όχι μόνο επειδή έχει τόσες ευεργετικές ιδιότητες, αλλά και επειδή διευκολύνει την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων λαχανικών και οσπρίων υπό μορφή ακατέργαστων σαλατών και μαγειρεμένων τροφίμων.Στην Ιταλία και την Ισπανία όπου το ελαιόλαδο είναι βασικό είδος στη διατροφή, η εμφάνιση του καρκίνου του μαστού είναι χαμηλότερη από αυτή στη Βόρεια Αμερική και τη Βόρεια Ευρώπη. Οι Ελληνίδες, που καταναλώνουν περίπου 42% της θερμιδικής τους ενέργειας ως λίπος, κυρίως από το ελαιόλαδο, έχουν χαμηλότερα ποσοστά καρκίνου του μαστού από τις γυναίκες στις ΗΠΑ, των οποίων η πρόσληψη ενέργειας από το λίπος είναι περίπου 35%.

Λίγο ελαιόλαδο την ημέρα μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο αναπτύξεως καρκίνου του μαστού. Μία νέα μελέτη δείχνει πως το ελαιόλαδο εξαπολύει πολύπλευρη επίθεση στις δυνητικά καρκινογόνες βλάβες του DNA, εμποδίζοντας την ανάπτυξη του καρκίνου και οδηγώντας τα «άρρωστα» κύτταρα στην αυτοκαταστροφή.

Την μελέτη πραγματοποίησαν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Autonomaτης Βαρκελώνης, οι οποίοι αποφάσισαν να μάθουν γιατί προγενέστερες μελέτες έχουν συσχετίσει την συστηματική κατανάλωση ελαιολάδου με μειωμένο κίνδυνο αναπτύξεως διαφόρων μορφών καρκίνου.

Έτσι πραγματοποίησαν πειράματα με αρουραίους, διαπιστώνοντας ότι το ελαιόλαδο αναχαιτίζει ένα γονίδιο, το οποίο είναι υπεύθυνο για την ανάπτυξη καρκινικών όγκων στον μαστό. Επιπλέον, απενεργοποιούσε πρωτεΐνες στις οποίες βασίζονται τα καρκινικά κύτταρα για να επιβιώσουν. Και σαν να μην έφταναν αυτά, προστάτευε το DNA από βλάβες που μπορεί να οδηγήσουν στον καρκίνο, γράφουν στην επιθεώρηση «Carcinogenesis». Οι ερευνητές συνιστούν να τρώμε 50 ml ή 10 κουταλάκια του καφέ έξτρα παρθένο ελαιόλαδο την ημέρα, για όλη μας τη ζωή, για να αποκομίσουμε αυτά τα οφέλη.

Οι Έλληνες είναι οι μεγαλύτεροι καταναλωτές ελαιολάδου στον κόσμο: τρώμε 20 φορές περισσότερο λάδι απ’ όσο οι Βρετανοί και δύο φορές περισσότερο απ’ ό,τι οι Ιταλοί, οι οποίοι βρίσκονται στη δεύτερη θέση παγκοσμίως στην κατανάλωση ελαιολάδου.

Η ελιά στους βιβλικούς χρόνους συμβόλιζε την αγνότητα και την επιτυχία ενώ στην αρχαία Ελλάδα στεφάνωναν τον νικητή με φύλλα ελιάς. Τα τελευταία χρόνια θεωρείται ο «κίτρινος χρυσός» της αντιγηραντικής διατροφής και της ομορφιάς.  Εκτός ότι μας προστατεύει από πλήθος ασθενειών κάνει καλό στο αφυδατωμένο δέρμα, στα νύχια, στα ταλαιπωρημένα μαλλιά ενώ έχει ήπια αντηλιακή δράση.

Το ελαιόλαδο: Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, έχει πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά οξέα και περιέχει λινελαϊκό οξύ. Mελέτες έχουν δείξει ότι τα μονοακόρεστα λίπη και η διατροφή με ελαιόλαδο μειώνουν την υπέρταση.

Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά και θρεπτικά συστατικά (πολυφαινόλες, φλαβονοειδή, καροτένια κ.α.). Γι’ και αυτό και η συχνή κατανάλωσή του μειώνει τον κίνδυνο για έναν αριθμό καρκίνων, όπως του μαστού, του παγκρέατος, του στομάχου, του λάρυγγα, της ουροδόχου κύστεως και του προστάτη.

Τα αντιοξειδωτικά του ελαιολάδου μπορούν να αναστείλουν το σχηματισμό των ελεύθερων ριζών αποτελώντας παράγοντα επιβράδυνσης της γήρανσης. Εξάλλου, περιέχει περίπου σε κάθε κουταλιά της σούπας το 10% της απαραίτητης ημερήσιας ποσότητας σε βιταμίνη Ε, η οποία βοηθά και στην καλή ποιότητα του δέρματος.

Συμβάλλει στη μείωση της συγκέντρωσης της LDL στο αίμα και στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων ενώ προστατεύει τον οργανισμό από τη στεφανιαία νόσο. Επιδρά ευνοϊκά στην ανάπτυξη του κεντρικού νευρικού συστήματος. Ρυθμίζει ενεργά τον μεταβολισμό λόγω της περιεκτικότητας του σε σκουαλένιο. Δεν περιέχει νερό, πρωτεΐνες, γλουτένη υδατάνθρακες, αλάτι ή άλλο πρόσθετο συντηρητικό. Αφομοιώνεται από τον οργανισμό κατά 98%, ενώ διευκολύνει την απορρόφηση των λιποδιαλυτών βιταμινών από τον οργανισμό.

Η σύνθεσή του σε λιπαρά οξέα, και η παρουσία της χλωροφύλλης βοηθά τη λειτουργία του πεπτικού σωλήνα, διεγείρει το ένζυμο παγκρεατική λιπάση, διευκολύνει τις εκκρίσεις της χολής και ευνοεί το μεταβολισμό της ενδογενούς χοληστερίνης. Βελτιώνει την πέψη και βοηθά την καλή λειτουργία του εντέρου.

Μεσόγειος... η «mare nostrum», η δική μας θάλασσα, που γύρω της αναπτύχθηκαν πολλοί και σπουδαίοι πολιτισμοί. Η ελιά κυριαρχεί.

Η Μεσογειακή διατροφή αποτελεί ένα από τα πιο διαδεδομένα διατροφικά πρότυπα, με ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της τη χρήση του ελαιολάδου ως βασική πηγή λίπους. Καθώς το ελαιόλαδο είναι μονοακόρεστο λίπος δε φράσσει τις αρτηρίες διατηρώντας καθαρές τις διόδους του αίματος, συνεισφέροντας με αυτό τον τρόπο στα χαμηλά ποσοστά καρδιαγγειακών παθήσεων, κάτι που δε γίνεται με τα υπόλοιπα λίπη.

Η κατανάλωση λαχανικών, οσπρίων και ελαιολάδου σε συνδιασμό με τη χαμηλή κατανάλωση ζωικών προιόντων θεωρούνται βάση της διατροφικής κουλτούρας των λαών της Μεσογείου και βεβαίως των Ελλήνων, συνήθειαες που συνεισφέρουν στην καλή υγεία και την μακροζωία των κατοίκων της.